Help mee de Amazone te beschermen!

Door Marco Aresi, projectcoördinator Stichting Amazone Kinderen in Bolivia

De Amazone is het grootste regenwoud ter wereld en heeft de grootste biodiversiteit ter wereld. Het regenwoud levert vocht aan heel Zuid-Amerika, beïnvloedt de regenval in de regio en draagt bij aan de stabilisatie van het wereldklimaat. Het behoud van de biodiversiteit is essentieel omdat het de duurzaamheid van alle vormen van leven waarborgt en bijdraagt aan de stabilisatie van andere ecosystemen in de regio.

Het Amazone-regenwoud produceert grote hoeveelheden water. De zogenaamde “vliegende rivieren”, d.w.z. luchtmassa’s, geladen met waterdamp geproduceerd door evapotranspiratie, transporteren vocht door heel Zuid-Amerika. Volgens een studie van het onderzoeksinstituut INPA kan een boom met een diameter van 10 meter per dag meer dan 300 liter water in de vorm van damp in de atmosfeer afgeven. In de Amazone is dit uiteraard essentieel voor landbouw, voedselproductie en energieproductie. Ontbossing onderbreekt de evapotranspiratie, beschadigt de omvang van “vliegende rivieren” en beïnvloedt de regenval in veel Zuid-Amerikaanse landen, en niet alleen omdat de Amazone-rivier (de langste rivier ter wereld en ook de meest waterrijke) verantwoordelijk is voor bijna een vijfde van het totale water dat de oceanen bereikt.

De Amazone en de regenwouden, die tussen de 90 en 140 miljard ton koolstof opslaan, dragen bij aan het stabiliseren van het wereldklimaat. Het Amazone-regenwoud alleen al is goed voor 10% van de totale biomassa van de planeet. En ontboste bosgebieden zijn de grootste bron van broeikasgasemissies. Ongecontroleerde ontbossing, die de afgelopen jaren blijft toenemen, brengt broeikasgassen vrij in de atmosfeer en destabiliseert het klimaat, waardoor klimaatverandering en opwarming van de aarde ontstaan. 

HET BELANG VAN PROJECTEN VAN STICHTING AMAZONE KINDEREN:

De ongelooflijke hulp van Stichting Amazone kinderen stelt ons in staat om veel activiteiten uit te voeren die gericht zijn op het behoud van het Amazone-regenwoud. Hieronder som ik voor u de projecten op die in dit kader van groot belang zijn. U kunt erop doorklikken voor meer informatie.

Onderwijs en jeugdwerk:

Het behoud van de Amazone, het regenwoud, is een prioriteit voor Stichting Amazone Kinderen en wij vinden het noodzakelijk en essentieel om eerst aandacht te besteden aan onderwijsprocessen. Het opleiden van de kinderen en jongeren over ons Amazonegebied is erg belangrijk. Het is de rode draad door al onze inspanningen. Aan jongeren het belang overbrengen van het behoud van de biodiversiteit in de Amazone, is een taak die we voortdurend uitvoeren op al onze scholen, of het nu gaat om onderwijseenheden, hogescholen, alternatieve onderwijscentra of centra voor speciaal onderwijs.

Een educatieve training over dit onderwerp is altijd een belangrijk element om veranderingen in de lokale context teweeg te brengen. Wij richten ons op verandering van mentaliteit en het denken over de toekomst. Dit stelt kinderen en jongeren in staat om de toekomst op een andere manier en met andere waarden te zien, die ook in hun gezinscontext zullen worden overgedragen. De kennis die de kinderen en jongeren opdoen vinden hun weerslag in de gezinnen. Het werkt (zoals u dat in Nederland noemt) als een “sneeuwbaleffect”.

Gedurende ieder schooljaar organiseren we veel activiteiten om het bewustzijn over dit onderwerp te vergroten. Hierbij kunt u denken aan “Wereld Milieu Dag”, “Bomen Dag” of “Wereld Ecologie Dag”, educatieve seminars voor studenten en praktische activiteiten, zoals het gebruik van gerecyclede materialen of het planten van fruitbomen en sierplanten in potten en in de ruimtes van de scholen zelf. Daarnaast worden campagnes gevoerd om zwerfafval in te zamelen en muurschilderingen te schilderen met boodschappen van reflectie over de zorg voor het milieu. Deze activiteiten zijn gericht op de 7.500 leerlingen die scholen bezoeken binnen de jurisdictie van het Apostolisch Vicariaat van Pando en dat het grondgebied van twee regio’s bestrijkt, de Boliviaanse Amazone-departementen Beni en Pando en in het bijzonder de gemeenten Riberalta, Guayaramerin, Cobija en Puertorico.

Dezelfde bewustwordingsactiviteiten en afvalinzamelings- en plantacties die het hele jaar door worden uitgevoerd, vinden ook navolging in leiderschapscursussen die worden gegeven aan ongeveer 250 jongeren verdeeld over de negen parochies van het vicariaat, dankzij de hulp van Stichting Amazone Kinderen. De jongeren nemen deel aan bijeenkomsten en vormende retraites in het versterken van waarden, spiritualiteit en ecologie. Vervolgens brengen deze opgeleide jongeren de ontvangen trainingen over aan groepen jongeren van hun eigen parochies, en organiseren ze ook schoonmaakdagen in hun eigen omgeving.

Zeer belangrijk is het project “Frutal Educativo Monseigneur Luis Casey CETHA Riberalta III”, dat wordt uitgevoerd met studenten van het CETHA Onderwijs (Centrum voor Alternatief Onderwijs met ongeveer 1.000 volwassen studenten) en rechtstreeks ten goede komt aan de 180 studenten die zijn ingeschreven voor de technische landbouwopleiding. Het project voorziet in de uitvoering van een demonstratieperceel op een stuk grond van 20 hectare in de jungle, gelegen in de boerengemeenschap ’12 de Octubre’, gelegen op 49 km afstand van de stad Riberalta. Er zijn 15 verschillende soorten bomen geplant, waaronder fruitbomen en bosbomen. Het hoofddoel van het project is om een productieve educatieve ervaring te zijn voor uitgebreide training, het versterken van de theorie en praktijk van de studenten. Dit bomenteeltprogramma is een pilotproject voor de productie van fruitsoorten door de logica van opeenvolgende agroforestry-systemen, om verder te worden uitgebreid en toegepast in het Amazonegebied en de tropische bossen van Bolivia. Via dit project worden deelnemers uit verschillende plattelandsgemeenschappen bewustgemaakt voor het belang van herbebossing en het behoud van het Amazone-regenwoud.

Een ander heel belangrijk instrument voor het vergroten van het bewustzijn van de zorg voor het milieu gericht op de lokale bevolking, wordt vertegenwoordigd door Radio San Miguel. Radio San Miguel is de stem van het Apostolisch Vicariaat van Pando en wordt vanuit de plaatsen Riberalta, Cobija en Guayaramerin uitgezonden naar meer dan 40 inheemse gemeenschappen die zich in het departement Pando bevinden: de dorpen Federico Román, Villa Nueva, Madre de Dios en inheemse gemeenschappen rond de stad Riberalta. Via de radio bereiken wij gemeenschappen met informatie over de schade aan het Amazone-regenwoud die we veroorzaken door houtkap, branden en het gebruik van kwik in de goudwinning. Wij hebben educatieve radioprogramma’s ontwikkeld, waarbij we professionals in het gebied uitnodigen die informatie delen met de gehele bevolking en bewustmakingsgesprekken met hen voert.

Medische hulpprogramma’s:

Ook in de gezondheidsprojecten die dankzij de hulp van Stichting Amazone Kinderen worden uitgevoerd, is het behoud van het Amazone-regenwoud een prioriteitselement. Vooral traditionele geneeskunde is erg belangrijk in de context van het Amazonegebied, omdat het een betere toegang tot gezondheidszorg mogelijk maakt, vooral op plaatsen waar gezondheidscentra schaars zijn. Het integreert kennis die van generatie op generatie is doorgegeven over de helende eigenschappen van planten en hun verband met de beschermende geesten van gezondheid. De praktijk van de traditionele geneeskunde is gebaseerd op het therapeutisch gebruik van verschillende delen van planten en verschillende vormen van bereiding. Inheemse soorten van de Amazone zijn belangrijk voor de productie van medicijnen, voedsel en andere producten. Meer dan 10.000 plantensoorten in de regio bevatten belangrijke ingrediënten voor medisch gebruik, cosmetica of biologische ongediertebestrijding. Volgens een studie van de ABC Universiteit van São Paulo kan de zogenaamde “kattenklauw”, een plant afkomstig uit de Amazone, niet alleen worden gebruikt om artritis en artrose te behandelen, maar kan hij ook vermoeidheid verminderen en de kwaliteit van leven van patiënten met gevorderde kanker verbeteren.

Stichting Amazone Kinderen werkt onder meer aan de versterking van het Pro Vida Centrum voor Natuurlijke Geneeskunde (ondergebracht in het door Stichting Amazene Kinderen nieuw-gebouwde medische kliniek in Riberalta) en ondersteunt ook opleidingsactiviteiten voor promotors van Natuurgeneeskunde in sommige plattelandsgemeenschappen langs de rivier de Madre di Dios (o.a. Gonzalo Moreno) en de rivier de Mamoré, in synergie met de solidariteitsprogramma’s van Caritas Guayaramerin. In deze trainingsruimtes wordt de lokale bevolking, naast het bereiden en gebruiken van geneeskrachtige planten, voortdurend gesensibiliseerd voor het belang van het behoud van de biodiversiteit van de Amazone.

Een ander zéér belangrijk en betekenisvol project van Stichting Amazone Kinderen is het project “Hospitaalboot”, uitgevoerd in samenwerking met Caritas Guayaramerin. Het werkgebied van dit project zijn gemeenschappen waar de staat niet komt, en geen enkele andere instelling op het gebied van gezondheid, onderwijs en zorg voor het milieu, alleen de sociale pastorale Caritas Guayaramerin bereikt hen via het hospitaalbootproject dat wordt gefinancierd door Stichting Amazone Kinderen. Het zijn gemeenschappen ver van het stedelijk gebied, voornamelijk inheems. Deze gemeenschappen leven van landbouw, visserij en jacht, dus het project gaat over het ondersteunen van het welzijn van hun gezin, voornamelijk door middel van gezondheidszorg met conventionele geneeskunde en ook met natuurlijke geneeskunde, om ziekten te voorkomen. De begunstigde gemeenschappen van het project zijn onderverdeeld in boerengemeenschappen, 9 gemeenschappen (310 begunstigden), die zich vestigen aan de oevers van de Mamoré-rivier, inheemse gemeenschappen, 8 gemeenschappen (166 begunstigden), die zich bevinden aan de oevers van de rivieren Yata en Benicito. Elke twee maanden bezoekt de hospitaalboot in deze gemeenschappen met een team van professionals, bestaande uit een arts, verpleegkundigen en twee landbouwspecialisten, die trainingen en activiteiten ontwikkelen op het gebied van de uitvoering van familietuinen, herbebossing en verdediging van het Amazone-regenwoud, met de nadruk op het behoud van de biodiversiteit van de Amazone. Deze activiteiten dragen bij aan het voedselzekerheidsaspect van de lokale bevolking, omdat ze steun krijgen om hun groente- en fruitgewassen te implementeren, naast het ontwikkelen van herbebossingsacties met houtbomen.

Een ernstig probleem voor het behoud van de biodiversiteit van de Amazone wordt gevormd door het gebruik van kwik in de goudwinning. In de afgelopen jaren is de goudwinning in de rivieren van de Amazone ongecontroleerd gegroeid, wat een ernstige bedreiging vormt voor de gezondheid van de bevolking, voor alle levende wezens die in ons milieu leven en voor de biodiversiteit van de Amazone. Bolivia werd het tweede land ter wereld (na India) in de invoer van kwik, en de gevolgen van dit hele proces zijn zeer zichtbaar in de context van de Amazone, zowel in de gezondheidsproblemen van de bevolking als in de klimaatveranderingen die de afgelopen jaren zijn veroorzaakt.

Vanaf 2024 richt Stichting Amazone Kinderen zich ook op interventie, door acties en processen te ontwikkelen om de lokale bevolking bewust te maken van de schade die het gebruik van kwik veroorzaakt aan hun gezondheid en het milieu, terwijl wij tegelijkertijd haaranalyses uitvoeren om het niveau van methylkwik in het lichaam van mensen te evalueren die in de gemeenschappen van de Beni-rivier en de Madre de Dios-rivier wonen.

Heeft u vragen over onze hulpprojecten, neem dan contact op met Director Nederland, Monniek Leendertse, op m.leendertse@amazonekinderen.nl of bel haar op telefoonnummer 079-3620703 op dinsdag t/m vrijdag van 10:00 tot 14:00 uur.

Wilt u een speciale donatie doen voor een van de genoemde projecten ter bescherming van het Amazoneregenwoud in Bolivia, dan kunt u gebruik maken van het doneerformulier op deze website of u kunt uw schenking rechtstreeks overmaken op onze IBAN NL18 ABNA 040 99 23 885 t.n.v. Stichting Amazone Kinderen, onder vermelding van de naam van het door u gekozen hulpproject. Alvast heel hartelijk dank!

Marco Aresi, augustus 2024

Lees ook de BRANDBRIEF van monseigneur Eugenio Coter, RK Bisschop Vicariato Apostolico de Pando, Riberalta Bolivia uit 2023. Klik op de button hieronder om de brandbrief te openen.